Pojęcie ergonomii można wytłumaczyć jako zastosowanie nauk o człowieku w architekturze wnętrz. Co ciekawe terminu tego po raz pierwszy użył polski przyrodnik Wojciech Jastrzębowski i to już w 1857 roku. Wtedy ergonomia oznaczało Naukę o Pracy, ale obecnie zakres znaczeniowy poszerzył się i obejmuje tzw. „inżynierię czynnika ludzkiego”. Co dokładnie oznacza ergonomia mieszkania?

Ergonomia powszechnie kojarzy się z rysunkiem pracownika przed komputerem, na którym widnieją wymiary odległości monitora od oczu, zaznaczone są kąty ugięcia kolan, wysokość blatu itd. To najprostszy przykład praktycznego zastosowania ergonomii, ale tak naprawdę podobne zasady można odnieść do innych sytuacji.

Miary funkcjonalności

Wiele zasad ergonomii ma swoje zastosowanie w normach, które obowiązują w naszym kraju i w innych państwach. Na przykład standardowe wymiary drzwi są dostosowane do szerokości dorosłej osoby i wynoszą 80 cm szerokości i 203 cm wysokości. Przyjmuje się, że przeciętny człowiek ma wzrost 175 cm i na tej podstawie ustala się pozostałe wymiary antropometryczne. Oczywiście na rynku można spotkać drzwi o innych wymiarach (w tym produkty na zamówienie), ale ustalenie najbardziej optymalnych wymiarów pozwala zawsze odnieść się do normy. Ergonomia określa również wymiary mebli i odległości pomiędzy nimi. Zbyt płytka szafa nie pomieści wieszaków, a za głęboka będzie niewygodna do przeglądania czy wyjmowania umieszczonych w niej ubrań i przedmiotów.

Projektanci wnętrz i architekci, stosując zasady ergonomii, dostosowują przestrzeń oraz wyposażenie mieszkania do potrzeb człowieka lub do jego ograniczeń.

Pewne wymiary warto stosować niezależnie od metrażu mieszkania. To znaczy, że nie umieścimy wielkiego telewizora na ścianie salonu, a na przeciwległej ścianie miejsca spoczynku. Prędzej wstawimy na środku wyspę z sofą, stolikiem kawowym i fotelami, które staną w odpowiedniej odległości od kina domowego w zależności od przekątnej monitora. Ta sama zasada dotyczy np. blatu kuchennego w małym mieszkaniu. Zbyt płytki, choć zaoszczędziłby miejsce, stał by się nieefektywny w codziennym użytkowaniu.

Ścieżka ruchu

Oprócz wymiarów i odległości istotą ergonomii jest również przestrzeń ruchowa człowieka. Najprościej opisać można to jako ścieżkę, którą wykonuje osoba poruszając się po mieszkaniu lub pojedynczym pomieszczeniu. Im mniej jest ona skomplikowana, tym lepiej. Na przykład, wyobraźmy sobie nasz poranek. Wstajemy z łóżka, idziemy do łazienki, następnie zmierzamy do kuchni, po czym wracamy do sypialni, by się ubrać, a na koniec wychodzimy do przedpokoju, ubieramy buty i schodzimy do garażu do samochodu. Jak wyglądałaby przestrzeń ruchowa? Jaki ślad zostawiłby każdy z domowników, wykonując podstawowe czynności? Szczególnym przykładem ciągu komunikacyjnego jest kuchnia, w której człowiek wykonuje wiele różnych czynności. Przestrzeń ruchowa może rozpinać się do kilku punktów: lodówka – zlew – blat roboczy – kuchenka. Taki roboczy ciąg kuchenny powinien zostać zaprojektowany, by ograniczyć przecinanie się ścieżki, którą porusza się osoba przygotowująca posiłek.

Projektanci wnętrz i architekci, stosując zasady ergonomii, dostosowują przestrzeń oraz wyposażenie mieszkania do potrzeb człowieka lub do jego ograniczeń. O ergonomii bardzo łatwo jest zapomnieć, gdy urzeczywistnia się własny pomysł lub wprowadza sugestie klienta. Czasem design pełni pierwszoplanową rolę, a funkcjonalność spada na dalszy plan. Kluczem do sukcesu, czyli do ergonomicznego mieszkania jest umiejętne wypośrodkowanie tych cech.